Tại Việt Nam, sốt xuất huyết xảy ra quanh năm, cao điểm là vào mùa mưa (từ tháng 4 đến tháng 10 ở miền Bắc và tháng 6 đến tháng 12 ở miền nam).

Sốt xuất huyết là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do vi rút, lây truyền khi bị muỗi cái Aedes (muỗi vằn) đốt. Loài muỗi Aedes này hoạt động vào ban ngày (từ sáng sớm đến tối) và là một loại muỗi sinh sản mạnh ở các khu vực nước đọng, như vũng nước, bể chứa nước, thùng chứa và trong những vỏ xe cũ.

Khi nhiễm bệnh, người nhiễm bệnh sẽ trở thành nguồn mang bệnh chính và sản sinh virus. Virus trong cơ thể người mang bệnh sẽ tuần hoàn trong máu từ 2 đến 7 ngày. Những người mang mầm bệnh này có khả năng lây truyền virus thông qua muỗi vằn ngay sau khi các triệu chứng đầu tiên xuất hiện.

Đối với những người nhiễm vi rút Dengue sau khi hồi phục có khả năng miễn dịch với vi rút dengue thuộc tuýp đó. Tuy nhiên, nếu sau đó bị nhiễm với một vi rút tuýp khác, thì khả năng miễn dịch sẽ suy giảm theo thời gian dẫn tới tăng nguy cơ phát triển thành sốt xuất huyết dengue.

Sốt xuất huyết có nguy hiểm?

Thông thường bạn sẽ hồi phục trong vòng một tuần. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, triệu chứng trở nặng và gây nguy hiểm đến tính mạng. Các mạch máu bị tổn thương và có tính thoát mạch. Các tế bào hỗ trợ cầm máu (tiểu cầu)  giảm dẫn đến thể nặng của sốt Dengue gọi là sốt xuất huyết Dengue hay hội chứng sốc Dengue.

Bạn có nguy cơ mắc bệnh sốt xuất huyết?

Tại Việt Nam, sốt xuất huyết xảy ra quanh năm, cao điểm là vào mùa mưa (từ tháng 4 đến tháng 10 ở miền Bắc và tháng 6 đến tháng 12 ở miền nam).  Những vùng có tỉ lệ sốt xuất huyết cao tập trung ở khu vực đồng bằng sông Hồng, đồng bằng sông Cửu Long, các huyện ven biển và thị xã miền trung Việt Nam. Các khách du lịch hoặc người nước ngoài làm việc tại Việt Nam đến các vùng này trong mùa mưa sẽ có nguy cơ cao mắc bệnh sốt xuất huyết.

Triệu chứng

Một người bị nhiễm vi rút Dengue sẽ có các triệu chứng giống như bị cúm nặng. Người bệnh bị nghi ngờ nhiễm sốt xuất huyết nếu sốt cao và kèm theo 2 trong số các triệu chứng sau:
•    Đau đầu dữ dội
•    Đau sau hố mắt
•    Buồn nôn, ói
•    Sưng các tuyến
•    Đau cơ, khớp
•    Phát ban

Các triệu chứng trên thường kéo dài từ 2 – 7 ngày sau giai đoạn ủ bệnh, thường từ 4 – 10 ngày sau khi bị muỗi mang mầm bệnh đốt.  Các dấu hiệu cảnh báo bệnh diễn biến nặng (thường xảy ra trong vòng 3-7 ngày sau khi xuất hiện các triệu chứng đầu tiên) là việc giảm sốt (dưới 38°C) và đi kèm với:
•    Đau bụng dữ dội
•    Nôn mửa liên tục
•    Nhịp thở gấp
•    Chảy máu nướu răng
•    Nôn ra máu
•    Mệt mỏi, bồn chồn

Thời gian 24 – 48 giờ kế tiếp của giai đoạn kịch tính có thể nguy hiểm đến tính mạng, chăm sóc y tế hợp lý là cần thiết để tránh các diễn tiến phức tạp như biến chứng nhu rò rỉ huyết tương, ứ đọng dịch, suy hô hấp, chảy máu nặng hoặc suy chức năng phủ tạng.

Phòng bệnh

Nếu bạn sẽ đến các khu vực có nguy cơ bị nhiễm sốt xuất huyết, bạn nên chuẩn bị một số phương pháp để phòng ngừa muỗi vằn đốt vào ban ngày, bao gồm:

•    Sử dụng thuốc diệt muỗi có chứa 20% -30%  DEET (diethyltoluamide) hoặc 20% Picaridin trên các vùng da tiếp xúc với bên ngoài. Lặp lại việc thoa thuốc lên da sau một khoảng thời gian nhất định theo như hướng dẫn sử dụng. Một số loại thuôc đuổi muỗi có thể tìm thấy ở Việt Nam: Aerogard (picadirin), Remos (mentholatum), Moustidose spray (30% DEET)
•    Mặc quần áo màu trung tính (màu be, xám nhạt). Nếu có thể, nên mặc quần áo dài, thoáng khí.
•    Ngâm hoặc phun thuốc permethrin lên quần áo và đồ dùng trước khi mặc.
•   Bỏ các vật dụng chứa nước xung quanh nhà, và đảm bảo màn cửa và cửa sổ không bị rách để có thể chắn muỗi.

Chẩn đoán sốt xuất huyết
Nếu bạn bị sốt sau khi vừa trở về từ các vùng có nguy cơ, hãy trao đổi với bác sĩ của bạn. Bằng cách làm xét nghiệm máu, các bác sĩ có thể kiểm tra bạn có nhiễm virus dengue hay không.

Điều trị
Không có thuốc điều trị đặc hiệu dành cho sốt xuất huyết. Bệnh nhân cần được bác sĩ thăm khám, nghỉ ngơi và uống nhiều nước. Để hạ sốt và giảm đau khớp, có thể dùng Paracetamol. Tuy nhiên, không sử dụng aspirin hoặc ibuprofen vì 2 loại thuốc này làm tăng nguy cơ chảy máu.
Nếu xuất hiện các triệu chứng trở nặng trong vòng 24 tiếng đầu tiên sau khi hết sốt, nên đến bệnh viện ngay lập tức để được kiểm tra và ngăn chặn các biến chứng kịp thời.

Vắc-xin
Hiện tại, có một loại vắc xin đang được thử nghiệm cho vùng dịch địa phương. Tuy nhiên, vẫn chưa có vắc-xin phòng bệnh cho du khách tại Việt Nam.

(Biên tập – BS Nguyễn Hoàng Thi – Bác sĩ Tổng Quát, phòng khám Raffles Medical)